الگوهای رفتاری بیماران مرزی

لینهان بر اساس نظریه ی بیوسوشیال خود، الگوهای رفتاری بیماران مرزی را در ۳ محور سازمان دهی کرده است: ۱- آسیب پذیری هیجانی در مقابل بی اعتبارسازی ۲- انفعال فعال در مقابل کفایت ظاهری. ۳- بحران های نامنعطف در مقابل اندوه بازداری شده.

عضو اول هر جفت، نشانگر تاثیرات فیزیولوژیکال قوی بر تنظیم هیجان است، در حالی که عضو دوم هر جفت انعکاسی از تاثیرات پاسخ های محیطی بر رفتارهای هیجانی افراد است. چنین مدلی از الگوهای رفتاری، نشان دهنده ی یک پارادایم دیالکتیکی است که در آن، هر عضو یک محور رفتاری، مستقیما با عضو دیگر در رابطه ی متقابل است تا موجب تغییر در فرد شود. اگر چه این محور ها عمدتا به پریشانی و رفتارهای ناکارآمد مربوط می شوند، ولی مهم تر از همه فرایند درمان را به چالش می کشند.

الگوهای رفتاری بیماران مرزی

در پدیدآیی مرضی اختلال شخصیت مرزی، تعاملات درون هر یک از جفت ها، فرایندهای ناکارآمد و رفتارهای مشاهده شده در افراد مرزی را بوجود می آورند. یکی از کارکردهای مهم DBT تاثیر گذاری بر الگوهای رفتاری به شیوه ای است که بیمار مرزی به سمت تعادل نسبتا ثابت در مرکز هر یک از محورها حرکت کند، نه این که بین دو طیف افراطی در نوسان باشد.

آسیب پذیری هیجانی در مقابل بی اعتبار سازی

آسیب پذیری هیجانی، ویژگی مرکزی BPD است و به نوعی الگوی رفتاری ویژه اشاره دارد که در بین افراد مرزی دیده می شود. پاسخ دهی مکرر و شدید به محرکهای هیجانی، از ویژگی های این الگوی رفتاری است. بیمار مرزی با تلاش جهت تعدیل هیجاناتش، بصورت ناموفق بین اجتناب کردن یا تسیلم شدن به محرکها در نوسان است. آسیب پذیری هیجانی باعث می شود تا بیمار مبتلا به BPD در اغلب اوقات به لحاظ هیجانی برانگیخته باشد. نتیجه ی این برانگیختگیِ بالا، بی ثباتی رفتاری و کنترل ضعیف بر هیجان ها، برانگیختگی فیزیولوژیکی، تظاهرات چهره ای، زبان بدن، و ارتباطات بین فردی است. علاوه بر این، آسیب پذیری هیجانی با تجربه ی پدیدارشناختیِ «خارج از کنترل بودن » همراه می شود.

ویژگی های برانگیختگی هیجان در بیمار مرزی

برانگیختگی هیجانی شدید بیماران مبتلا به BPD دارای چند ویژگی است. اول اینکه، هیجان ها، رویدادهای فیزیولوژیکیِ تک بعدی نیستند، بلکه پاسخ های هیجانی بعنوان یک نظام پردازش کامل، شامل پاسخ های تجربی )حسی(، شناختی، رفتاری / بیانی و فیزیولوژیکی می شود. بنابراین، ناتوانی بیمار مرزی نباید به سادگی بعنوان «بدتنظیمی صرفاً فیزیولوژیکال » مفهوم سازی شود، بلکه باید بعنوان نوعی بدتنظیمی هیجانی که شامل تعامل پیچیده ی فرآیندهای واکنش هیجانی گوناگون است، تلقی شود.

دوم اینکه، برانگیختگی هیجانی شدید حتی ممکن است موجب گسیختگی رفتارهایی شود که معمولا برنامه ریزی شده، تنظیم شده و کارآمد هستند، و در نتیجه باعث فرسودگیِ هر چه بیشتر بیمار و تشدید هیجان های منفی شود. مضاف بر اینکه، برانگیختگی بالا با تفکر دو قطبی ، نشخوار ذهنی و اجتناب یا رفتارهای تهاجمی در رابطه است. نهایتاً اینکه عدم توانایی برای تنظیم برانگیختگی هیجانی شدید، باعث شکل گیری احساس های ترسناک کنترل ناپذیری و پیش بینی ناپذیریِ واکنش های هیجانی در بیمار می شود.

تشبیه بیمار مرزی به فرد دچار سوختگی

لینهان بیماران مبتلا به BPD را معادل روانشناختیِ بیماران سوختگیِ سطح سوم می داند. او معتقد است بیماران مرزی هیچ گونه «پوست هیجانی » ندارند و ظریف ترین احساس لمس یا حرکت، ممکن است موجب درد هیجانی شدیدی در آنها شود. به همین دلیل است که در موارد افراطی، بیمار در یاس و نومیدی عمیقی فرو می رود و معتقد می شود که تنها راه حل ممکن، خودکشی است. در این مواقع، قصد بیمار از خودکشی، همانا تنبیه دیگران است، چرا که اطرافیان یا درد او را درک نمی کنند، یا اینکه توانایی کمک به او را ندارند.

جملاتی مثل، «لحظه به لحظه دارم زجر می کشم … تعجب می کنم چرا تا الان خودمو نکشتم »، یا «حالا می بینید که بالاخره یه روز با خودکشی از دنیا میرم »، و اظهاراتی از این دست، ممکن است نمایشی به نظر برسند، اما حقیقت آن است که تمامی جملات بالا نشان دهنده ی آخرین تلاش های نومیدانه و دردناک بیمار برای رساندن این پیام واقعی به دیگران است که «تنها هستم، در حال له شدنم، و به شدت درمانده و مستاصلم .»