تنبیه به معنای هوشیار و بیدار کردن است. بنابراین تنبیه روشی است تربیتی تا کودک نسبت به رفتار غلط خود هوشیار شود و آن را دیگر تکرار نکند. اما تنبیه بدنی اصطلاحی است که برای کتک زدن کودک به کار می رود. تنبیه بدنی باعث تربیت کودک نمیشود .والدین و مربیانی که از تنبیه بدنی استفاده می کنند، تصورشان این است که چنانچه کودک در مقابل رفتار غلط خود به گونه ای تنبیه شود که دردی را در بدن خود تحمل کند، دیگر رفتار غلط را تکرار نخواهد کرد. زیرا هر بار که بخواهد چنین کند کتک و دردی را که تحمل کرده است برای او تداعی میشود.
تنبیه بدنی باعث تربیت کودک نمیشود
به نظر شما اشکال این روش چیست؟ یافتن پاسخ این سؤال ساده است. تصور کنید شما را کتک بزنند. چه احساسی در شما ایجاد میشود؟ آیا از کتک خوردن احساس خوبی خواهید داشت؟
واقعیت آن است که برخی از والدین گاهی فراموش میکنند کودکان هم انسان اند و فقط اندازه ی بدن آنها کوچکتر است. آنها کودکان را مستحق کتک و تنبیه بدنی میدانند، زیرا آن ها را جدی نمی گیرند و تصور می کنند که آن ها نمی توانند و حق ندارند با والدین مقابله کنند. این تصور که اگر کودک از سوی والدین تنبیه بدنی شود به اشکالات رفتاری اش پی خواهد برد، باید اصلاح شود. زیرا تجربه نشان داده است کودکانی که کتک می خورند تربیت نمی شوند، بلکه تبدیل به آتشِ زیرِ خاکستر می شوند.
چرا تنبیه بدنی باعث تربیت کودک نمیشود؟
دلایل آن عبارت اند از:
- معمولاً والدین بر اساس برنامه ی مشخص و حساب شده ای کودک را تنبیه نمی کنند بلکه هر گاه از دست کودک عصبانی شوند، او را کتک می زنند. در این صورت تنبیه نه ابزار آگاهی دادن به کودک، بلکه ابزار خالی کردن خشم والدین خواهد بود.
- تنبیه بدنی، که معمولاً با توهین کلامی نیز همراه است، باعث درد و رنج کودک میشود. کودک کتک خورده به علت تنبیه فکر نمی کند، بلکه فقط به کتکی که خورده، دردی که احساس کرده و کسی که او را کتک زده یا تنبیه کرده است توجه می کند.
- کودکانی که از والدینشان کتک میخورند ممکن است دچار دو نوع احساس نسبت به آن ها شوند:
الف) اگر به والدین حق بدهند و خود را مستحق تنبیه و کتک بدانند، همواره با احساس گناه زندگی خواهند کرد.
ب) اگر والدین را مقصر بدانند و خود را مستحق تنبیه ندانند، احساسشان نسبت به آن ها منفی می شود و قلباً از آن ها دور خواهند شد. چنین کودکی احساس می کند به او ستم شده است. از این رو، دچار خشم و خشونتی پنهان خواهد شد. نتیجه ی هر دوی این احساسات آسیب رسیدن به شخصیت کودک است. - تنبیه بدنی مانعی در مقابل رفتار معینی در کودک است، مانند مانعی که در مقابل ورود و خروج خودروها در خیابان می گذارند. همان طور که هر وقت مانع حرکت خودروها برداشته شود، آن ها به حرکت در میآیند به همین ترتیب هر وقت تنبیه بدنی انجام نگیرد یعنی مانع رفتاری برداشته شود، کودک به رفتار قبلی خود بر می گردد.
نتیجه
از این رو، تنبیه بدنی روش بلند مدت برای اصلاح رفتار نیست و فقط به طور موقت مانع بروز رفتار می شود. ضمن این که ممکن است کودک را به پنهان کاری بکشاند، یعنی کودک به جای ترک عمل، آن را دور از چشم تنبیه کنندگان که معمولاً پدر و مادرند انجام دهد.