تهران – خیابان پیروزی ، روبروی خیابان پنجم نیرو هوایی (روبروی مترو نیرو هوایی) ، مجتمع نسیم ، طبقه اول ، واحد 1

clinicbina@

تلفن تماس : ۷۷۴۶۸۴۱۸-۰۲۱

نقش فعالیت های هنری در خلاقیت کودکان

نقش فعالیت های هنری در خلاقیت کودکان

دوران کودکی از نقشی حساس و تعیین کننده درزندگی انسان برخوردار است. با توجه به اهمیت و حساسیت دوران کودکی لازم بـه ذکر است که در این میان نقش فعالیت های هنری در خلاقیت کودکان به ویژه در سـال هـای پـیش از دبـستان حائز اهمیت است.

توجه به این دوران تا آنجاست که اولاً کودکی از جانب روانشناسان و صاحبنظران تعلیم و تربیـت غالبـاً بـه عنـوان برجـسته تـرین مرحلـه در تکـوین شخصیت انسان شناخته شده است. ثانیاً وجود تعارضات، اخـتلالات و نابـسامانی هـای روانـی در ایـن سـنین را از عوامل اساسی در بروز مشکلات در سراسر زندگی دانسته اند.

خلاقیت تا ۱۰ سالگی

تورنس پس از پژوهشهای گسترده ای که روی خلاقیت کودکان به عمل آورد به ایـن نتیجـه رسـید کـه منحنـی خلاقیت بسیاری از کودکان در حدود سن ۱۰سالگی دچار افت می شود به طوری که آنان هرگز خلاقیت دوره اولیه کودکی را باز نخواهند یافت. در واقع، خلاقیت یک فرایند چند بعدی است کـه بـه تـأثیر متقابـل بـین ارگانیسم و محیط گفته می شود و نتایج آن به ظهور پدیده های جدید و بی نظیر می انجامد؛ میل به خلاق بودن در تمام طول تاریخ و در تمام جوامع بشری به چشم می خورد. بی شک یکی از زیباترین ویژگی هـای انسان، قدرت آفرینندگی یا خلاقیت وی است.

نظریه تورنس، پیشگام خلاقیت

تورنس بیش از پنجاه سال به عنوان یکی از پیشگامان پژوهش در مورد خلاقیت بوده است. تورنس آزمـون هـای خلاقیت را برای اندازه گیری تفکر خلاق به وجود آورد و آن ها را گسترش داد. به عقیده تـورنس همـه افـراد دارای استعداد خلاقیت هستند و این خلاقیت به روش های مختلفی می تواند افزایش یابد یا سرکوب شود.وی خلاقیت را به عنوان یک فرآیند رشد یابنده در نظر میگرفت و بر خلاف کسانی که عقیده داشتند خلاقیت افراد امری ثابت است. همچنین پژوهشهای او نشان می دهد خلاقیت به طور خطی و ثابت افزایش پیدا نمی کند و عوامـل زیـادی از جملـه انگیزه روش کار و روش های تدریس، باعث تغییر در روند رشد آن تا زمان بزرگسالی می شود.

خلاقیت امری نامحدود است

تورنس خلاقیـت را امری نامحدود می داند و ادعا می کند هر فردی می تواند به صورتی نامحدود و خلاق باشد. رشد و تحولات ذهنی کودک و ارتباطات آموزشی با بزرگسالان سبب تحولاتی در ترسیم تجسم های کودکان مـی گردد. آن ها غالبا” به کپی کردن واقعیات پیرامون اقدام نمـی کننـد، بلکـه بـه کـشیدن آن چـه در ذهـن دارنـد، مـی پردازند”.

ارزش های بیانی نقاشی کودکان

از دیدگاه محققان دیگر نیز نقاشی چیزی در حد فاصل بازی و تصویر ذهنی است که کودک به واسطه آن دنیای واقعـی خود را باز نمایی می کند. بررسیهای گوناگونی که تا کنون در زمینه نقاشی کودکان صورت گرفته نشان داده است که نقاشی کودکان چیـزی بی محتوا یا فاقد ارزش نیست. بلکه اینگونه فعالیت ها دارای ارزش محتوایی بسیار بـوده و از جنبـه هـای گونـاگون هنری، بالینی و آموزش پرورشی قابل بررسی است. به همه کودکان باید فرصت داد تا در مدت زمان کافی، با علاقـه و تمایل شخصی و استفاده از وسایل و ابزار مناسب به نقاشی کردن بپردازند. البته در بـین آنـان کودکـانی هـستند کـه سطح آمادگی یا استعداد فطری بالاتری دارند و مهیا بودن شرایط به شکوفا شدن اسـتعداد ایـن کودکـان مـی انجامـد.

بررسی نقاشی کودک، تنها در سطح رشد ذهنی باقی نمی ماند و در نگاهی دیگر می توان پرده از زنـدگی عـاطفی او برداشت. تشخیص و شناسایی مسایل عاطفی و روانی کودکان که در پس خطوط و حرکات ترسیمی معنادار آنـان نهفته است، یکی دیگر از ارزش های بیانی نقاشی کودکان است.

آزمون خلاقیت کودکان تورنس

آزمون خلاقیت تورنس که برای بررسی میزان بسط ، ابتکار، سیالی و انعطاف پذیری کودکان در فرم تصویری می باشد توسط محققان روی تعدادی از کودکان ۵ تا ۶ ساله انجام گرفت. این آزمون از سه بخش تشکیل شده است که کودک می با یـست هـر بخـش را در مـدت ۱۰دقیقـه بـر اسـاس توانـایی و خلاقیت خود کامل کند و در مجموع برای هر سه بخش ۳۰دقیقه فرصت دارد و در پایان هر کدام از تـصاویر نمـره گزاری می گردد. این سه بخش شامل ۳روش آموزش نقاشی (روش آزاد، روش انتخاب موضوعی و روش تکمیلی) به کودکان می باشد که با همکاری و نظارت مربیان انجام گرفت.

نقش فعالیت های هنری در خلاقیت کودکان

نتایج حاصل از تجریه و تحلیل داده های آزمون نشان داد آموزش نقاشی به روش آزاد، انتخـاب موضوعی و تکمیلی در رشد سیالی، انعطاف پذیر ی تـأثیر ی نـدارد؛ امـا آمـوزش نقاشـی بـه روش آزاد، انتخـاب موضوعی و تکمیلی در رشد بسط و ابتکار مؤثر است. روش های مورد استفاده در آموزش نقاشی یکـی از عـواملی هستند که با افزایش یا کاهش خلاقیت کودکان در ارتباط می باشد.

البته روش آموزش فقط یک بعد فرایند تعلـیم و تربیت را در بر می گیرد و ابعاد دیگر آن کودکان، مربیان و معلمان می باشند، که می توان گفت تمامی این ابعـاد بـا هم ارتباط تنگاتنگ دارند. به همین خاطر نمی توان بطور مطلق گفت که مثلا روش آموزش آزاد بهترین روش برای همه افراد و برای همه گروه های سنی می باشد البته که در به کارگیری یک روش آموزشـی کـودک و مربـی از نقش حائز اهمیتی برخوردارند، در واقع این کودک و مربی هستند که روش آموزشی را تعیین مـی کننـد.

نقاشی با موضوع آزاد

روش آزاد به عنوان یک روش کاملاً کودک محور تا زمانی مفید و مناسب می باشد کـه کودکـان از تحرکـات درونـی فراوانـی برخوردار می باشند و هنگامی که مربی به آن ها آزادی می دهد هر لحظه تحرکـات درونـی بیـشتری را بـه معـرض نمایش می گذارند. اما زمانی که احساس کرد کودکان در قبال استفاده از روش آزاد بـه کـشیدن کارهـای تکـراری و روزمره می پردازند، در این صورت این روش مناسب نمی باشد و لازم است تا خود مربـی مـستقیماً در کـار آن هـا دخالت کنند.

نقاشی با انتخاب موضوع

در روش انتخاب موضوعی به دلیل اینکه مربی به عنوان شـروع کننـده مـی باشـد. از اهمیـت بـسزایی برخوردار می باشد. زیرا مربی باید کاملاً نسبت به توانایی هـای کودکـان آگـاه باشـد و همچنـین موضـوعاتی را بـه کودکان ارائه دهد که هم جدید باشد و هم در محدوده علاقه آنان باشد. زیرا اگر موضوعی خارج از توانـایی کـودک باشد یا به آن موضوع علاقه نداشته باشد. این روش با شکست مواجه می شود. به همین دلیل ایـن روش آموزشـی به معلمانی خلاق و دارای توانایی کافی در کار با کودکان نیاز دارد.

نقاشی بصورت تکمیلی

روش تکمیلی یکی از روش های کـاملاً محـدود می باشد که استفاده طولانی مد ت از آن به شدت بر کاهش خلاقیت کودکان تأثیر دارد و سبب می گردد که کـودک نتواند توانایی های برونی خودش را بروز دهد و این امر موجب سرخوردگی کودکـان و از طـرف دیگـر بـه وجـود آمدن رفتار قالبی و تقلیدی در آنان می شود، معمولاً از این روش برای درست کردن کتاب های نقاشـی و سـرگرمی برای خردسالان استفاده می کنند. البته این بدان معنا نمی باشد که روش تکمیلی یک روش محدود مـی باشـد زیـرا وقتی کودکان از تحرکات درونی لازم برخوردار نباشند از طریق این روش و با استفاده از یک مربی توانا می توان به آن ها محرکات بیرونی زیادی داد تا بتوانند در آینده از آن استفاده کنند.

به طـوری کلـی اسـتفاده از روش هـای آزاد، انتخاب موضوعی و تکمیلی باید به صورت تدریجی باشد. بدین معنی که مربیان مـی تواننـد در اوایـل کـار از روش تکمیلی استفاده کنند تا کودک با محرک بیرونی جدید و زیادی آشنا بشود. و در طول رشـد تـدریجی، توانـائی هـای خود را بروز دهد مربی هم باید، از روش هایی استفاده کند که آزادی بیشتری به کودک بدهد.

پیام بگذارید

(0 دیدگاه)

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *