نقش تغذیه در سلامت روانی چیست؟ شرط ارتقاء سلامت روانی و اجتماعی در جامعه داشتن تغذیه سالم و فرهنگ مصرف آن می باشد که هدف اساسی آن فراهم آوردن شرایط جسمی روانی لازم از نظر رشد و تکوین ارگانیسم، تحرک و کارایی انسان ها در زندگی اجتماعی است.
نقش تغذیه در سلامت روانی
فرآیند تغذیه انسان ها از یک طرف به شرایط محیطی و جغرافیایی و هم چنین ویژگی های اقتصادی اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و تاریخی آنها بستگی دارد، به طوری که تغذیه صحیح و درست مصرف کردن باعث سلامت پایدار جامعه می شود . این مقاله در پی بررسی تبیین جامعه شناختی نقش تغذیه سنتی در خانواده بر روی سلامت روانی و سلامت اجتماعی نوجوانان می باشد.
بین تغذیه مادر در منزل و میزان سلامت روانی، اضطراب، اختلال در عملکرد اجتماعی، افسردگی، مشارکت، انسجام، پذیرش و شکوفایی و انطباق اجتماعی فرزندان رابطه معنی دار وجود داشت. ۱۹ درصد از تغییرات در میزان سلامت روانی و ۲۵ درصد از تغییرات در میزان سلامت اجتماعی، توسط تغذیه قابل تبیین است. در مدل معادله ساختاری نیز، تأثیرمتغیر تغذیه در مؤلفه های سلامت روانی و اجتماعی تأیید گردید. انتخاب سبد غذایی توسط مادر خانواده نقش به سزایی در کاهش نابسامانی های روانی و اجتماعی در جامعه مورد مطالعه داشته است.
نقش مادر و غذاهای بومی در سلامت
نظام غذاهای سنتی و دست‌ساز (بومی محلی)، در زمینه‌های فرهنگی جوامـع شکل می‌گیرد، رشد می‌کند و توسعه می‌یابد. در این میان، کودکان و نوجوانان نیـز بـه‌عنوان یکی از گروه‌های آسیب‌پذیر، از مصرف‌کنندگان این نوع غذاها در خانواده هستند و کیفیت و کمیت مواد غـذایی‌ای که از مادر دریافـت می‌کنند، در رشد و سلامت آنها اثرگذار اسـت. در ایـران، مطالعـات محدودی دربارۀ کفایت الگوهـای غـذایی سنتی و بومی محلی در تغذیۀ کودکان برای ارتقای سلامت (روانی و اجتماعی) انجام شده اسـت.
نقش تغذیه در سلامت روانی
دربارۀ نقش مادر خانواده در تهیۀ سبد غذایی سنتی و تأثیر این انتخاب مادر بر سلامت روانی و اجتماعی کودکان و نوجوانان، پژوهش مستقلی در ایران انجام نشده است. پژوهش‌های دیگر یا به نقش مادر در خانواده توجه نکرده‌اند یا تغذیه در آنها به صورت فیزیکی و جسمانی بررسی شده است. به عبارت دیگر، دربارۀ ارتباط تغذیه یا مصرف مواد مغذی مختلف، مانند ویتامین‌ها با جنبه‌های مختلف سلامت روانی و اجتماعی، مشکلات روحی- روانی، مانند اضطراب و افسردگی، مطالعات مختلفی در نقاط مختلف جهان انجام شده است؛ اما هیچ کدام به نقش فردی که این امر را در خانواده مدیریت می‌کند، توجه نکرده‌اند.
اهمیت غذاهای سنتی
حقیقیان رودسری (۱۳۹۶) در مقاله‌ای با نام «اهمیت غذاهای سنتی و بومی در تغذیه و سلامت کودکان»، بحث نقش تغذیه در سلامت روانی را بررسی کرد. نتایج نشان داد نظام غذاهای سنتی، پایدار، متنوع و در دسترس است و منبع خوبی از مواد مغذی به شمار می‌آید؛ ولی بررسی مطالعات انجام‌شده نشان داد غذاهای سنتی ضمن سهولت و ترجیح فرهنگی از یک سو و به علت کمبود برخی از مواد مغذی ضروری برای کودکان از سوی دیگر، باید با دیدگاه تکمیل مواد مغذی رژیم غذایی کودک استفاده شود.
آگاهی از مقدار انرژی و ارزش تغذیه‌ای هر یک از این مواد غذایی به افراد کمک می‌کند با هدف غنی‌سازی غذاهای سنتی، دستورهای غذایی متعددی را با ترکیب مواد غذایی بومی، تهیه و مصرف کنند.
اهمیت غذاهای سنتی در جهان و ایران
در نپال، ۴۰ درصد از تمامی غذاهای مصرف‌شده، از منابع وحشی به دست می‌آید و علاوه بر جمع آوری گیاهان وحشی، کشت این گیاهان در باغچه‌های منازل، در امنیت غذا و تغذیۀ خانوار، نقش مهمی دارد. در جنوب آفریقا، گیاهان سنتی (اهلی و وحشی)، ۳۱ درصد ارزش کل گیاهان این مناطق را به خود اختصاص می‌دهد.
همچنین، مشخص شد در صورتی که برای احیای این غذاها کوشش نشود، با وجود تطابق رویش آنها با منطقه، تغییرات آب‌وهوایی به کاهش بیشتر مصرف و بدتر شدن وضعیت امنیت غذا و تغذیۀ خانوارها منجر می‌شود. در قبایل بومی آمریکا و کانادا، با وجود تقاضا برای این غذاها و وابستگی به آنها برای تأمین امنیت غذایی، مصرف آنها به‌علت جهانی شدن، نبود سهولت در دسترسی، هزینه و نگرانی‌های ایمنی، بسیار کم شده است.
نقش تغذیه در سلامت روانی
در چهار مطالعۀ انجام‌شده در ایران، در مطالعه‌ای روی قوم لک، استفاده از غذاهای بومی به‌عنوان راهبرد سازگاری با ییلاق و قشلاق، نقش مهمی در حفظ امنیت غذایی داشت. در مطالعۀ دیگر روی ایل قشقایی، انجام‌دادن یک مداخلۀ تغذیه‌ای با دادن بسته‌های حاوی اقلام غذایی مغذی در دسترس و بومی، نتایج مطلوبی روی وضعیت تغذیۀ زنان قشقایی داشت.
فقط در یک مطالعه، ارتباط الگوهای غذایی سنتی با امنیت غذایی در دو قوم آذری و کرد ساکن شهر ارومیه بررسی شد و دو نوع الگوی غذایی سنتی به دست آمد که در هر دو قوم، وضعیت اقتصادی- اجتماعی و جایگاه اجتماعی، نقش مهم‌تری در تبعیت از الگوی غذایی سنتی سالم‌تر و امنیت غذایی داشت.
لا تعليق