نظریه تفرد-جدایی ماهلر

نظریه تفرد-جدایی ماهلر یک نظریه روانشناختی است که توسط مارگارت ماهلر (Margaret Mahler) و همکارانش در دهه های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ توسعه یافت. این نظریه به فرآیند رشد روانی- عاطفی نوزادان و کودکان خردسال می پردازد و چگونگی شکل گیری هویت مستقل و احساس خود (self) را توضیح می دهد.

ماهلر معتقد بود که کودکان از حالت وابستگی کامل به مادر به سمت استقلال و تفرد حرکت می کنند. در ادامه به طور کامل به تعریف این نظریه، تاریخچه، و مراحل مختلف آن پرداخته می شود.

تعریف نظریه تفرد و جدایی

نظریه تفرد و جدایی به فرآیند روانشناختی اشاره دارد که در آن کودک از حالت وابستگی کامل به مادر به سمت استقلال و هویت فردی حرکت میکند. این نظریه بر اهمیت رابطه اولیه بین مادر و کودک تأکید می کند و معتقد است که این رابطه پایه و اساس رشد روانی سالم را تشکیل میدهد.

تاریخچه نظریه تفرد و جدایی

مارگارت ماهلر، روانکاو مجارستانی-آمریکایی، این نظریه را بر اساس مشاهدات بالینی خود از کودکان و مادرانشان توسعه داد. او و همکارانش، از جمله فرد پاین (Fred Pine) و آنی برگمن (Anni Bergman)، این نظریه را در کتابی به نام “The Psychological Birth of the Human Infant” (تولد روانشناختی نوزاد انسان) ارائه کردند. ماهلر معتقد بود که رشد روانی کودک از طریق یک سری مراحل مشخص پیش میرود که هر کدام چالشها و دستاوردهای خاص خود را دارند.

مراحل نظریه تفرد و جدایی

ماهلر فرآیند تفرد و جدایی را به چند مرحله تقسیم کرد که هر کدام ویژگیها و چالشهای خاص خود را دارند. این مراحل عبارتند از:

الف) مرحله پیش از تفرد (Pre-separation Phase)

زمان: از تولد تا حدود ۱ ماهگی.
ویژگیها: نوزاد کاملاً به مادر وابسته است و هیچ درکی از خود به عنوان موجودی جدا از مادر ندارد.
چالشها: نیاز به مراقبت و تغذیه مداوم توسط مادر.

ب) مرحله همزیستی (Symbiotic Phase)

زمان: از ۱ تا ۵ ماهگی.
ویژگیها: نوزاد شروع به درک ارتباط با مادر میکند، اما هنوز خود را از مادر جدا نمی داند. این مرحله با احساس وحدت و همزیستی بین نوزاد و مادر مشخص میشود.
چالشها: نیاز به ایجاد اعتماد و امنیت در رابطه با مادر.

ج) مرحله تفرد و جدایی (Separation-Individuation Phase)

این مرحله خود به چند زیرمرحله تقسیم می شود:

۱. زیرمرحله تمایز (Differentiation Subphase):

زمان: از ۵ تا ۹ ماهگی.
ویژگیها: کودک شروع به تشخیص خود به عنوان موجودی جدا از مادر میکند و به محیط اطراف خود علاقه نشان می دهد.
چالشها: نیاز به کشف محیط اطراف و ایجاد حس کنجکاوی.

۲. زیرمرحله تمرین (Practicing Subphase):

زمان: از ۹ تا ۱۴ ماهگی.
ویژگیها: کودک شروع به حرکت و کشف محیط اطراف خود میکند. این مرحله با احساس قدرت و لذت از حرکت مستقل مشخص میشود.
چالشها: نیاز به تشویق و حمایت برای کشف محیط.