عوامل موثر در اعتیاد چیست؟ در مورد سبب شناسی گرایش به مصرف مواد مخدر و اعتیاد به آنها فرضیه های مختلفی بیان شده است. اما هیچ یک از این نظریه ها به تنهایی نمیتوانند علت مصرف مواد مخدر در یک فرد را تشریح کنند.
عوامل موثر در اعتیاد
عوامل موثر در اعتیاد چیست؟ در اغلب موارد مجموعه ای از عوامل خانوادگی ، فقر مادی یا آموزشی ، میزان تحصیلات و رفتار افراد خانواده با فرد بیمار در ایجاد مشکل نقش دارند. لیکن در هر شرایط فرهنگی و اجتماعی خاص و در هر فرد برخی از عوامل نقش بارزتری را در مورد سبب شناسی سوء مصرف ایفا میکنند.
عوامل خانوادگی
تحول خانواده و تبدیل خانواده های گسترده به خانواده های هسته ای به واسطه ناپایداری زمینه بروز مشکلات مختلف در خصوص اعتیاد را فراهم میکند. بیماری اعتیاد در خانواده گسترده بیشتر از نوع سنتی استعمال تریاک است. انگیزه اعتیاد در این خانواده ها گذراندن اوقات فراغت و کسب لذت است. اعتیاد در خانواده هسته ای بیشتر ناشی از بی ثباتی و تزلزل خانواده است. بنابراین خانواده جزء یکی از عوامل موثر در اعتیاد می باشد.
فقر مادی
بیشتر معتادین هر جامعه را افراد فقیر تشکیل میدهند. بین فقر و اعتیاد رابطه مستقیمی وجود ندارد. چون عده زیادی از مردم جامعه فقیر هستند. ولی لزوماٌ معتاد نیستند.
فقر آموزشی و تحصیلات
بین میزان آگاهی و شناخت یا حدود تحصیلات و اعتیاد رابطه معکوسی وجود دارد. هر چه میزان تحصیلات بالاتر باشد احتمال اعتیاد کمتر است.
رفتار خانوادگی
وقتی محیط خانواده کانون مناسبی برای زندگی نباشد وقت گذراندن بیشتر در خارج از منزل زمینه ایجاد اعتیاد را فراهم می سازد. بی توجهی به اخلاق در خانواده زمینه بروز کشمکش را ایجاد می کند. در نتیجه سوق اعضاء را به سمت مواد فراهم می کند.
رفاه اقتصادی خانواده
رفاه و درآمد اقتصادی اجتماعی بالا میتواند زمینه ایجاد اعتیاد به دلیل فقدان روابط اعضا و درگیری اشخاص به فعالیتها فراهم گردد.
عوامل موثر در اعتیاد
عوامل اجتماعی
- دسترسی آسان به مواد
مهمترین بعد اجتماعی زمینه ساز اعتیاد دسترسی آسان به مواد است.
- نابرابری های اقتصادی و اجتماعی
تضاد اجتماعی به واسطه نابرابریهای اقتصادی و اجتماعی ایجاد میشوند. که از جمله عوامل موثر در اعتیاد و زمینه ساز گرایش به سمت مواد مخدر در افراد میگردد. سکونت در محلهای شلوغ و کثیف نیز استرس زا بوده و میتواند زمینه سوق فرد به سوی اعتیاد را فراهم کند.
- جنگ و بحران اقتصادی
- تسلط بر گروه های اقلیت نژادی
- امکانات ناکافی جهت تفریح و سرگرمی و کار زیاد
- علل سیاسی
- خرده فرهنگ و فرهنگ حاکم بر اجتماع فرد و خانواده
علائم بالینی
اعتیاد پاسخی فیزیولوژیک است که در پی مصرف مکرر مواد مخدر موجب تغییر عملکرد طبیعی نورونها و سیناپس ها میشود هنگامی که عملکرد نورون یا سیناپسی توسط مواد مخدر تغییر کند از آن پس آن نورون یا سیناپس فقط در حضور مواد مخدر به کار خود ادامه میدهد. شخص با مصرف پی درپی مواد مخدر به آن معتاد میشود و بدن او نسبت به آن ماده مخدر عادت میکند شخص معتاد باید با گذشت زمان مقدار ماده مخدر مصرفی اش را افزایش داده تا نیاز بدنش تأمین شود.
انواع گیرنده های مغز
انواع گیرنده های مخدر شامل گیرنده مو و کاپا و دلتا میباشند تمرکز و انتشار انواع مختلف گیرنده ها بر اساس موقعیت آنها در سیستم اعصاب مرکزی متفاوت است. گیرنده مو به طور گسترده در سرتاسر سیستم مرکزی اعصاب خصوصاً سیستم لیمبیک یافت میشود و همچنین در بخشهای دیگری مثل تالاموس و مغزمیانی نیز مشاهده میشود.
گیرنده کاپا در طناب نخاعی و کورتکس مغزی یافت می شود. در اثر تغییرات سیستم درد در طناب نخاعی و رده های فوقانی سیستم مرکزی اعصاب بی دردی یا فقدان احساس درد ناشی میشود به طور کلینیکال تحریک گیرنده مو، سبب ایجاد حالت فقدان درد سرخوشی دپرسیون تنفسی تنگی مردمک چشم و کاهش حرکات گوارش میگردد. عوامل موثر در اعتیاد در بدن انسان موادی شبیه مواد مخدر (مرفین) تولید میشود. که مهمترین آنها به نام اندورفین ها و آنکفالینها هستند به طور طبیعی وقتی بدن دچار آسیبهای درد زا و حوادث ناراحت کننده می شود. مغز این مواد را ترشح میکند و سبب کاهش احساس درد و ناراحتی میشود.
مهمترین محل ار مواد مخدر مغز است.
در مغز گیرنده هایی وجود دارد که این مواد بر آنها اثر میکنند. این گیرنده ها به ۳ گروه تقسیم میشوند. ۱- اثر بر گروه اول سبب تنظیم و کاهش احساس درد کاهش فعالیت مرکز تنفس یبوست و اعتیاد میشود. ۲- اثر برگیرنده های دوم سبب کاهش احساس درد افزایش حجم ادرار و ایجاد حالت آرامش می شود. ۳- اثر مواد مخدر برگیرنده های گروه سوم سبب کاهش احساس درد میشود.
عوامل موثر در اعتیاد کسانی که یک بار با این مواد آشنا میشوند چون سیستم پاداش در مغز آنها تقویت شده، تمایلی شدید به تکرار مصرف آنها پیدا میکنند. از بین مواد مخدر هروئین خیلی راحت تر در چربی حل می شود. مغز انسان مقدار زیادی چربی دارد بنابراین در مقایسه با مرفین و مشتقات آن هروئین پس از مصرف در طی زمان کوتاه تری روی مغز اثر میکند. بنابراین آثار پاداش دهنده و خوشی آور و ضد درد سریع تری دارد.
مراحل ایجاد اعتیاد در افراد
اولین فرایند اعتیاد مصرف تجربی و اجتماعی به سه شکل گاه گاهی تفننی و موقعیتی است. در مرحله دوم فرایند اعتیاد مشکل مصرف یا سو مصرف ایجاد میشود که در این مرحله مصرف مواد به صورت کاملاً منظم انجام میشود. در مرحله سوم فرایند اعتیاد وابستگی به مواد است که مصرف مواد خارج از کنترل فرد است. فرایند پیری با از بین رفتن سلولهای اندام هدف باعث بالا رفتن حساسیت فرد سالمند نسبت به مواد میگردد و و زنان در مقایسه با مردان سالمند علائم مسمومیت با مواد را سریع تر بروز میدهند.
عوامل موثر در اعتیاد
مصرف مواد باعث کاهش اضطراب رفع خستگی افزایش احساس قدرت و کاهش درد می گردد. مصرف یک دارو مشابه اثرات متفاوتی بر افراد مختلف دارد. واکنش فرد به مواد به مقدار داروی مصرفی و عوامل بیوشیمیایی وزن سن و نحوه مصرف دارو، وضعیت عمومی سلامت فرد شرایط اجتماعی همچنین ست و ستینگ بستگی دارد ست (set) شخص مصرف کننده و انتظارات او در مورد نحوه اثر بخشی ماده است. منظور از ستینگ (setting) تأثیر شرایط محیطی زمان و مکان مصرف و شرایط فرهنگی و جسمانی فرد در هنگام مصرف مواد است.
سالمندانی که سوء مصرف مواد و الکل دارند به واسطه تغییرات شناختی و فیزیکی بدن ناشی از فرایند و بیماری های سالمندی قابل شناسایی نیستند.
علائم فیزیولوژیکی مصرف افیون
- کاهش درک درد
- مردمک نوک سوزنی
- تهوع و استفراغ
- تعرق
- افت تنفسی
- تصادف با اتومبیل
- بی بندوباری جنسی
- خستگی و از پا افتادگی جسمانی
- آسیب دیدن قضاوت و هوشیاری فرد
رفتارهای پرخطر، تنگی آشکار مردمک، کند کردن حرکات دستگاه گوارش یبوست، کاهش سائق جنسی و کژ کاری جنسی، آهسته شدن هدایت قلبی، خشونت، کاهش فشارخون و آسیب به عروق مغزی، تشنج و کاهش اکسیژن مغز، حالتهای سایکوتیک کاهش میزان نوروترانسمیترها و تخریب عصبی.
علائم جسمی عوامل موثر در اعتیاد
علائم فیزیکی و سایکولوژیکال در سالمندان دارای سوء مصرف شامل تلوتلو خوردن، کند صحبت کردن، از دست دادن اشتها، اسهال، کاهش فعالیت های اجتماعی، سرمستی و نشئگی، شادابی موقت، احساسات مبهم نسبت به موقعیتهای مکانی و زمانی، نقصان حرکت و ضعف عکس العمل اختلال تعادل کاهش میل جنسی و تنفس و لباس بودار است.
در عوامل موثر در اعتیاد مواد محرک سبب خوشی ذهنی عمیق همراه با هوشیاری میشود. از اثرات مواد محرک میتوان به کاهش دلواپسی ها، افزایش اعتماد به نفس، تسلط بر ادراک و احساسات کاهش موانع اجتماعی و افزایش شور و حساسیتهای جنسی اشاره کرد.
داروی توهم زا درک نادرست یا تحریف شده ای از موضوعات یا وقایع با حسی جذاب از واقعیت آنها در فرد ایجاد میکند. مواد توهم زا به شکل مصنوعی و طبیعی باعث تحریک دستگاه عصبی مرکزی میشود. طوری که فرد توانایی تعدیل در درون دادهای حسی را از دست بدهد. بیش فعالی خودکار منجر به اختلال در درک واقعیت ها شامل شخصیت زدایی، یا دیدن صداها و شنیدن درون دادهای تصویری می شود.
pcp یا فنسیکلیدینها
MDMA و MDA جزء توهم زاهای محرک محسوب میشوند. تحمل نسبت به این داروها خیلی سریع و پس از ۳ تا ۴ روز مصرف مستمر پدید می آید. مصرف این مواد بسته به دوز مصرفی و محیط فرد میتواند سرخوشی و حالتی شبیه گذار به عالم فوق طبیعی ایجاد کند. توهم های شنوایی یا بینایی از دیگر آثار این مواد است.
این مواد میتوانند موجب هذیان شوند و به قضاوت هوشیاری حافظه و احساس فرد آسیب وارد کنند. این آشفتگی روانی در اثر کتامین یک گروه (pcp) و محرومیت ناشی از قطع مصرف مواد نیز ممکن است دیده شود.
فن سیکلیدین برخی اثرات توهم زاها را داشته اما اثرات دیگری هم تولید میکنند.
علامت ها و نشانه های LSD شامل آسیب تجربه های ادراکی خلقی و حسی و اساساً ارتباطات شخص با دنیای خارج ظاهر دل نشینی میبخشد. این لذت در ابتدا در مورد احساسات داخلی نامشخص بسیار شدید است. کارکرد ذهنی در سطوح بالا مانند قدرت استدلال نه تنها دچار اشکال نمی گردد بلکه عملکرد آن با شور و هیجان زیاد توام است. البته پس از مدتی مصرف، عادت پدیدار می گردد و شخص به ناچار مقدار مصرفی خود را افزایش میدهد مرفین موجب زوال سریع فیزیکی روانی اجتماعی می گردد.
عوامل موثر در اعتیاد
هروئین پس از مصرف و اوایل مصرف باعث تقویت شدید اعمال روانی و جسمانی می شود. قدرت خواب آوری کمتری دارد تولید برانگیختگی های شدید و خشنی میکند لیکن سهولت تفکر و تصور تریاک را تولید نمی نماید. اثرات مذکور ۴ الی ۶ ساعت بیشتر دوام ندارد.
از آثار مصرف هروئین به کاهش ضربان قلب تنفس حرکات روده و مهار رفلکس سرفه احساس گرما به دنبال اولین مصرف معمولاً تهوع، استفراغ و خارش میتوان اشاره کرد. یکی از ویژگی های مصرف کنندگان مردمکهای بسیار ریز است. گیجی و احساس سرخوشی که به دنبال آن افسردگی بارز می شود.
لا تعليق