رشد شناختی عاطفی و مشکلات آن چیست؟ رشد شناختی-عاطفی به فرآیند پیشرفت تواناییهای ذهنی و هیجانی فرد اشاره دارد که شامل درک، پردازش، تنظیم و استفاده از اطلاعات و احساسات به شیوه های سازگارانه و مؤثر است. این رشد، ترکیبی از شناخت (تفکر، حل مسئله، تصمیم گیری) و هیجان (مدیریت احساسات، همدلی، روابط اجتماعی) است.
رشد شناختی عاطفی و مشکلات آن
رشد شناختی عاطفی پایه سلامت روان و موفقیت فردی– اجتماعی است. در صورت کاستی در این حوزه، مداخلاتی مانند آموزش مهارتهای هیجانی (EQ)، روان درمانی و تمرین خود آگاهی می تواند کمک کننده باشد. این رشد در کودکی آغاز می شود اما تا بزرگسالی ادامه می یابد و تحت تأثیر تلاش فرد و محیط او است.
چگونه رشد شناختی- عاطفی به وجود می آید؟
رشد شناختی عاطفی و مشکلات آن تحت تأثیر عوامل مختلفی همچون تعاملات اجتماعی، یادگیری و تجربه، عوامل زیستی و ژنتیکی، محیط و فرهنگ، خود اندیشی و بازخورد شکل می گیرد.
- تعاملات اجتماعی:
- ارتباط با والدین، معلمان، دوستان و جامعه نقش کلیدی در رشد شناختی عاطفی دارد.
- تجربه های مثبت و منفی در روابط، تنظیم هیجانی و مهارتهای شناختی را تقویت می کنند.
- یادگیری و تجربه:
- مواجهه با چالشها، حل مسئله و تجربه شکست و موفقیت باعث رشد شناختی- عاطفی در افراد می شود.
- آموزشهای مستقیم (مثل آموزش مهارتهای زندگی) نیز در رشد شناختی عاطفی مؤثر است.
- عوامل زیستی و ژنتیکی:
- ساختار مغز (مانند قشر پیش پیشانی) و عملکرد انتقال دهنده های عصبی (مانند سروتونین و دوپامین) بر رشد شناختی عاطفی تأثیر می گذارند.
- محیط و فرهنگ:
- محیط های غنی از نظر محرک های فکری و عاطفی (مانند کتاب، هنر، گفت و گوهای عمیق) رشد شناختی- عاطفی را تسریع می کنند.
- خود اندیشی و بازخورد:
- توانایی فرد در بازتاب احساسات و افکار خود (خودآگاهی) و دریافت بازخورد سازنده از دیگران بر این رشد اثر می گذارد.
فواید رشد شناختی- عاطفی
- مدیریت هیجانات: کنترل استرس، خشم و اضطراب به شکل سالم.
- روابط بهتر: همدلی، درک دیگران و ارتباط مؤثرتر.
- تصمیم گیری هوشمندانه: ترکیب منطق و احساس برای انتخاب های درست.
- انعطاف پذیری روانی (resilience): مقابله مؤثر با مشکلات و شکست ها.
- عملکرد تحصیلی و شغلی: تمرکز، خلاقیت و حل مسئله بهبود می یابد.
رشد شناختی عاطفی و مشکلات آن
هر کدام از موارد ذکر شده خود نیز فوایدی در پی دارند برای مثال وجود تمرکز ناشی از رشد شناختی- عاطفی باعث به وجود آمدن موارد زیر می شود.
- تقویت حافظه کاری: تمرکز به کودکان کمک میکند تا اطلاعات را برای مدت طولانی تری در ذهن خود نگه دارند و از آنها استفاده کنند.
- بهبود برنامه ریزی و سازماندهی: کودکانی که می توانند تمرکز کنند، در سازماندهی افکار و فعالیت های خود بهتر عمل می کنند و می توانند برنامه ریزی های بهتری داشته باشند.
- کنترل تکانه: تمرکز به کودکان کمک می کند تا قبل از عمل کردن، فکر کنند و از رفتارهای تکانشی جلوگیری کنند.
- افزایش اعتماد به نفس: موفقیت در انجام کارها به دلیل داشتن تمرکز، باعث افزایش اعتماد به نفس و احساس ارزشمندی در کودکان می شود.
مشکلات ناشی از عدم رشد شناختی- عاطفی
اگر رشد شناختی عاطفی به درستی صورت نگیرد، فرد با چالشهای جدی روبه رو می شود، مانند:
- اختلالات هیجانی مانند اختلالات اضطرابی، افسردگی، پرخاشگری و نوسانات خلقی به وجود می آید.
- مشکلات ارتباطی همچون عدم همدلی، سوءتفاهم های مکرر، انزوا یا روابط سمی با دیگر افراد به وجود می آید.
- ضعف در حل مسئله: فرد دچار تصمیم گیری های تکانشی یا وابستگی به دیگران می شود.
- کاهش تاب آوری: افراد دارای عدم رشد شناختی عاطفی شکستهای کوچک را فاجعه تلقی می کنند و به سرعت دچار درماندگی می شوند.
- مشکلات تحصیلی – شغلی: این افراد دارای عدم تمرکز، عملکرد ضعیف و ناتوانی در کار تیمی می شوند.
لا تعليق