اختلال سلوک چیست؟ اختلال سلوک یک الگوی پایدار از رفتارهای ضد اجتماعی است که حقوق دیگران یا هنجارهای اجتماعی را نقض می کند. این اختلال معمولاً در کودکی یا نوجوانی ظاهر می شود.
اختلال سلوک چیست؟
سینا پسر ۱۴ ساله‌ای که حیوانات همسایه را آزار می دهد، مرتباً از مدرسه فرار می کند، به همکلاسی ها زور می گوید و شب ها دیر به خانه می آید ( با وجود ممنوعیت والدین ) این تشخیص داده شد که او دارای اختلال سلوک است.
ملاک‌های تشخیصی
افرادی که دارای اختلال سلوک هستند براساس (DSM-5) دارای یک سری ملاکها از قبیل پرخاشگری به مردم و حیوانات، تخریب اموال، فریبکاری یا دزدی، تخطی جدی از قوانین می باشند.
انواع اختلال سلوک
اختلال سلوک ممکن است قبل از بلوغ شروع شود در سنین کودکی ( زیر ۱۰ سال ) که دارای ویژگیهای پرخاشگری فیزیکی و پیش آگهی بدتر است. نوع دیگر این اختلال پس از بلوغ اتفاق می افتد که در نوجوانی است و با ویژگیهای رفتارهای غیر پرخاشگرانه بیشتر ( دزدی، فرار) نشان داده می شود. در نوع سوم که در هر سنی رخ می دهد با محدودیت عاطفی آغاز و ویژگی های آن بی احساسی و عدم پشیمانی می باشد.
علت ایجاد اختلال سلوک چیست؟
سه عامل زیستی، روانی- اجتماعی و شناختی در شکل گیری اختلال سلوک نقش دارند.
الف) عوامل زیستی
عوامل زیستی در اختلال سلوک شامل ژنتیک در ۵۰-۶۰٪ توارث پذیری ( مطالعات دوقلوها ) این مورد را تایید کرده است. همچنین ناهنجاری های مغزی مانند کاهش حجم آمیگدال ( پردازش ترس و همدلی ) و اختلال در سیستم سروتونین ( تنظیم تکانه ) و مسمومیت با سرب که ارتباط با پرخاشگری دارد. در این اختلال موثر هستند.
ب) عوامل روانی- اجتماعی
- سبک فرزند پروری خشن: تنبیه بدنی مداوم
- غفلت عاطفی: عدم نظارت والدین
- فقر و محرومیت: زندگی در محله های پرجرم
- همسالان ناباب: عضویت در گروه های بزهکار
ج) عوامل شناختی
- سوگیری های شناختی:
- تفسیر خصمانه از رفتار دیگران
- کم برآورد کردن پیامدهای منفی
- کمبود مهارتهای حل مسئله
روشهای درمان اختلال سلوک چیست؟
روشهای درمانی استفاده شده برای اختلال سلوک شامل مداخلات روانی- اجتماعی مثل آموزش والدین ، درمان شناختی رفتاری و آموزش مهارتهای اجتماعی . همچنین دارو درمانی و مداخلات محیطی می باشد.
الف) مداخلات روانی- اجتماعی
۱. آموزش والدین (PMT)
- تکنیک‌ها:
- تقویت مثبت رفتارهای مطلوب
- پیامدهای منطقی برای رفتارهای نامناسب
- مثال: سیستم امتیازدهی برای رفتارهای خوب
۲. درمان شناختی- رفتاری (CBT)
- مهارتهای آموزش داده شده:
- کنترل خشم
- حل مسئله
- همدلی
- جلسات: معمولاً ۱۲-۲۰ جلسه انفرادی/ گروهی
۳. آموزش مهارتهای اجتماعی:
- تمرین موقعیت‌هایی مانند:
- چگونه دوست پیدا کنیم
- چگونه “نه” بگوییم
ب) دارودرمانی ( برای علائم همراه )
در دارو درمانی اختلال سلوک اگر با ADHD همراه باشد از داروهای محرک مانند متیل فنیدیت استفاده می شود. در صورتی که با پرخاشگری شدید باشد از تثبیت کننده های خلق مانند لیتیوم و اگر با رفتارهای تکانشی همراه باشد از ضد روان پریشی های نسل دوم مثل ریسپریدون استفاده می شود.
ج) مداخلات محیطی
- تغییر مدرسه یا محل زندگی
- برنامه های جامعه محور (مثل برنامه های ورزشی ساختاریافته)
- مدیریت مورد (Case Management)
چالش های درمان
- انگیزه کم بیمار: اغلب خود را مشکل دار نمی دانند
- مقاومت خانواده: ممکن است الگوهای ناسالم را تکرار کنند
- همبودی‌ها : ADHD، سوءمصرف مواد، افسردگی
راهکارها:
- شروع با تغییرات کوچک و قابل مشاهده
- استفاده از مشوق‌های ملموس (مثلاً امتیاز برای فعالیت‌های مورد علاقه)
- درگیر کردن کل سیستم خانواده
پیش آگهی و سیر بیماری
- بدون درمان: ۵۰-۶۰٪ به اختلال شخصیت ضد اجتماعی در بزرگسالی تبدیل می‌شود
- با درمان مناسب: ۳۰-۴۰٪ بهبود قابل توجه
- عوامل بهبود دهنده:
- شروع درمان قبل از ۱۳ سالگی
- وجود حداقل یک بزرگسال حمایتگر
- هوش بالاتر
هشدار: این اختلال نیاز به مداخله زود هنگام دارد. هر چه درمان دیرتر شروع شود، احتمال تبدیل به رفتارهای مجرمانه در بزرگسالی بیشتر می‌شود.
لا تعليق